Πολλές είναι οι αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα της γυναίκας στη διάρκεια της αναπαραγωγικής ζωής της και πολλοί οι δυνητικοί κίνδυνοι που την απειλούν.
Αν και η γυναίκα μπορεί να νιώθει στα 45 της όπως ένιωθε στα 30 ή και στα 20 της, αυτό δεν σημαίνει ότι το σώμα της δεν έχει αλλάξει. Στην πραγματικότητα, ανά δεκαετία που περνάει, αλλάζουν σημαντικά οι πιθανότητες νοσήσεως και οι πιθανές απειλές για την υγεία.
Μολονότι οι περισσότερες νεαρές γυναίκες έχουν την τάση να εστιάζονται στον καρκίνο του μαστού και στο τεστ Παπ όταν σκέφτονται την υγεία τους, η αλήθεια είναι ότι πριν τα 50 τους έτη διατρέχουν άλλους κινδύνους, τους οποίους δεν θα ήθελαν να παραβλέψουν διότι αντιμετωπίζονται καλύτερα όταν ανιχνεύονται νωρίς.
Να ποιοι είναι μερικοί από τους πιο σημαντικούς:
18-29 ετών
Η μεγαλύτερη απειλή σε αυτές τις ηλικίες είναι τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, διότι οι νεαρές γυναίκες τείνουν να υιοθετούν πιο ριψοκίνδυνες σεξουαλικές πρακτικές (π.χ. σεξ χωρίς προφυλάξεις, πολλαπλοί ερωτικοί σύντροφοι) απ’ ό,τι όταν μεγαλώνουν, επομένως διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο μολύνσεως.
Τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα προκαλούνται από 30 διαφορετικά βακτήρια, ιούς και παράσιτα. Τα πιο συχνά είναι η μόλυνση με τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) και τα χλαμύδια.
Οι νεαρές γυναίκες διατρέχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν κάποια διαταραχή πρόσληψης τροφής, όπως η νευρογενής ανορεξία, η βουλιμία, η παθολογική υπερφαγία ή ακόμα και η ορθορεξία (είναι η εμμονή με την υγιεινή διατροφή, που επεμβαίνει στις διαπροσωπικές σχέσεις και την καθημερινότητα).
Απαραίτητες εξετάσεις: Μία φορά τον χρόνο πρέπει να υποβάλλονται σε τακτικό γυναικολογικό έλεγχο (συμπεριλαμβάνει λήψη ιατρικού ιστορικού, ψηλάφηση μαστών, ψηλάφηση κοιλιάς, κολπική εξέταση, υπερηχογράφημα κάτω κοιλίας κ.λπ). Ανά τριετία πρέπει να γίνεται και τεστ Παπ, ενώ ανά πενταετία συνιστάται αιματολογικό τσεκ απ (γενική αίματος, έλεγχος σακχάρου, χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων, κ.λπ.) και έλεγχος της αρτηριακής πίεσης, για να αναγνωριστούν εγκαίρως τυχόν παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά προβλήματα. Αν υπάρξουν παθολογικά ευρήματα, η συχνότητα της επανεξέτασης καθορίζεται από τον θεράποντα ιατρό. Αν υπάρχουν υπόνοιες για διατροφική διαταραχή, πρέπει να μιλήσετε στον γιατρό σας.
30-39 ετών
Η κύρια ανησυχία για τις περισσότερες 30άρες γυναίκες είναι η γονιμότητά τους, ιδίως για τις μορφωμένες γυναίκες καριέρας οι οποίες συνήθως δεν επιθυμούν νωρίτερα να αποκτήσουν παιδί.
Η γυναικεία γονιμότητα αρχίζει να φθίνει σταδιακά μετά τα 30 έτη και ιδιαίτερα μετά τα 35 έτη. Αν η γυναίκα δεν σκέφτεται ακόμα να κάνει οικογένεια, ίσως πρέπει να εξετάσει την πιθανότητα της κρυοσυντήρησης ωαρίων (καταψύχονται δικά της ωάρια για να χρησιμοποιηθούν μελλοντικά, όταν θελήσει να αποκτήσει παιδί).
Οι γυναίκες με περιττά κιλά συνήθως αρχίζουν σε αυτές τις ηλικίες να παρουσιάζουν προδιαβήτη, ο οποίος χαρακτηρίζεται από επίμονα επίπεδα γλυκόζης πάνω από το φυσιολογικό (δηλαδή 100-125 mg/dl) και αυξημένη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (5,7% έως 6,4%). Αν δεν αντιμετωπιστεί, ο προδιαβήτης είναι πιθανό να εξελιχθεί σε σακχαρώδη διαβήτη.
Στις ηλικίες αυτές εκδηλώνονται επίσης συχνά διάφορα προβλήματα στον θυρεοειδή.
Απαραίτητες εξετάσεις: Αν είστε υπέρβαρη ή έχετε άλλους παράγοντες κινδύνου για διαβήτη ή προδιαβήτη (π.χ. οικογενειακό ιστορικό), καλό είναι να ελέγξετε τη γλυκόζη (σάκχαρο) αίματος. Από τα 35 σας, πρέπει να αρχίσετε προληπτικό έλεγχο των επιπέδων της ορμόνης του θυρεοειδούς TSH. Αν προσπαθείτε ανεπιτυχώς επί 12 συνεχόμενους μήνες να μείνετε έγκυος, πρέπει να υποβληθείτε σε έλεγχο γονιμότητας. Συνεχίστε τις προληπτικές εξετάσεις που αρχίσατε στις ηλικίες 20-29 ετών, προσθέτοντας στο τεστ Παπ και τεστ για τον ιό HPV.
40-49 ετών
Στις ηλικίες αυτές είναι αυξημένος ο κίνδυνος κατάθλιψης, ιδιαίτερα σε γυναίκες που παλεύουν να ισορροπήσουν δουλειά, παιδιά, γονείς που γερνούν και καθημερινές υποχρεώσεις, καθώς και σε όσες μπαίνουν στην περιεμμηνόπαυση.
Επιπλέον, ο μεταβολισμός επιβραδύνεται και ο οργανισμός παράγει λιγότερα οιστρογόνα, με συνέπεια να αρχίζει σταδιακή αύξηση του σωματικού βάρους.
Αν και ο καρκίνος του μαστού εξακολουθεί να είναι σπάνιος σε αυτή την ηλικιακή ομάδα, τώρα είναι η στιγμή για να αρχίσει ο προληπτικός έλεγχος. Εξαιρετικά σημαντικός είναι επίσης ο προληπτικός έλεγχος για καρδιαγγειακά προβλήματα.
Απαραίτητες εξετάσεις: Ο έλεγχος του σακχάρου, ο έλεγχος του θυρεοειδούς, οι αιματολογικές εξετάσεις και η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης πρέπει να γίνονται πια κάθε χρόνο, το ίδιο και το τεστ Παπ και το τεστ HPV. Η Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου συνιστά μία ετήσια μαστογραφία από τα 45 έτη και μετά στις γυναίκες δίχως οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού ή/και των ωοθηκών, ειδάλλως ο έλεγχος πρέπει να αρχίσει νωρίτερα. Συνεχίστε τον ετήσιο γυναικολογικό έλεγχο.
Γράφει ο Δρ. Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος, MD, MSc
Μαιευτήρας-χειρουργός γυναικολόγος, ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή, ιδρυτικό μέλος του Institute of Life-ΙΑΣΩ (www.drvasilopoulos.com)