Close up cropped image of a woman with hands holding her crotch lower abdomen isolated on blue background

Οι πιο συχνές απορίες γύρω από τον ιό των κονδυλωμάτων-HPV

Τι είναι τα κονδυλώματα και ο ιός HPV και πώς μεταδίδονται;

Τα οξυτενή κονδυλώματα είναι βλάβες, οι οποίες εμφανίζονται στη γεννητική και περιγεννητική περιοχή και μεταδίδονται μέσω της σεξουαλικής επαφής. Κονδυλώματα είναι η αρχαία ονομασία και HPV είναι η σύγχρονη ιατρική ορολογία και σημαίνει Human Pappiloma Virus ή στα ελληνικά Ιός των Ανθρώπινων Θηλωμάτων. Τα κονδυλώματα είναι καλοήθεις όγκοι διαφορετικών μεγεθών που εμφανίζονται στο δέρμα από πολύ μικροί -στο μέγεθος μιας μικρής ελιάς ή σπίλου- μέχρι αρκετά ευμεγέθεις και από απλοί μονήρεις όγκοι μέχρι πολλαπλοί διαφορετικού μεγέθους. Το χρώμα τους είναι κυρίως αυτό του δέρματος και εμφανίζονται κατά βάση στην πρωκτογεννητική περιοχή τόσο της γυναίκας όσο και του άντρα. Υπάρχουν όμως και τα κονδυλώματα που δεν βλέπουμε και που προσβάλλουν κυρίως τον τράχηλο της μήτρας όπου αναγνωρίζονται δύσκολα με γυμνό μάτι. Εδώ είναι που χρειάζεται το τεστ Παπανικολάου, καθώς μας βοηθάει να αναγνωρίσουμε τα κονδυλώματα και τις συνέπειές τους. Υπάρχουν περίπου 100 διαφορετικοί γονότυποι του ιού από τους οποίους οι 35 αφορούν τα γεννητικά όργανα. Οι τελευταίοι ανάλογα με τη «συμπεριφορά» τους ταξινομούνται σε τέσσερις κατηγορίες: Χαμηλού κινδύνου – Ενδιάμεσου κινδύνου – Υψηλού κινδύνου – Αβέβαιης έκβασης. Η μετάδοση μπορεί επίσης να γίνει μέσω της έντονης τριβής με μολυσμένα δάκτυλα ή μολυσμένα αντικείμενα (sex toys).

Μπορεί να το έχω και να μην το ξέρω;

Ο χρόνος επωάσεως είναι ακαθόριστος. Τα κονδυλώματα εμφανίζονται λίγες εβδομάδες (το νωρίτερο έναν μήνα) έως 3 μήνες μετά την επαφή, καμία φορά και χρόνια μετά. Είναι επίσης πιθανόν κάποιος να μολυνθεί από τον ιό, αλλά να μην εμφανίσει ποτέ κονδυλώματα. Αυτό εξαρτάται από την κατάσταση του ανοσοποιητικού του συστήματος. Τα κονδυλώματα μπορεί να εμφανιστούν σε περιόδους που το ανοσοποιητικό εξασθενεί και δεν μπορεί να καταστείλει τον ιό. Παράγοντες που μπορούν να πυροδοτήσουν την εμφάνισή τους (από μια παλιότερη μόλυνση) είναι:

  • Ψυχολογική πίεση, στρες.
  • Ορμονικές διαταραχές λόγω εγκυμοσύνης ή αντισυλληπτικών.
  • Ανοσοκατασταλτικά φάρμακα.
  • Μόλυνση από τον ιό HIV (ο ιός που προκαλεί AIDS).

Υπολογίζεται πάντως ότι κονδυλώματα εμφανίζονται μόνον στο 1-2% όσων μολύνονται από τα στελέχη που προκαλούν κονδυλώματα. Δυσπλασία εμφανίζεται μόνο στο 3-5% όσων προσβάλλονται από τα στελέχη που προκαλούν δυσπλασία. Οι περισσότεροι απ’ όσους μολύνονται παραμένουν ασυμπτωματικοί φορείς.

Γιατί κόλλησα αφού έγινε χρήση προφυλακτικού;

Το προφυλακτικό καλύπτει μόνο την περιοχή του πέους. Επομένως τόσο η βάση του πέους όσο και η περιοχή γύρω από τα γεννητικά όργανα (περιγεννητική περιοχή), μένουν εκτεθειμένες. Έτσι είναι πολύ εύκολο να μεταδοθεί κατά τη σεξουαλική επαφή από τον ένα σύντροφο στον άλλον.

Θα το έχω για πάντα;

Θεωρητικά, ναι. Όλα εξαρτώνται από το ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτό μπορεί να κρατήσει υπό έλεγχο τη λοίμωξη και να μη δημιουργηθούν περαιτέρω προβλήματα. Όμως η γυναίκα μπορεί επίσης να νοσήσει και μετά από ένα διάστημα το ανοσοποιητικό της να καταφέρει να καταστείλει τον ιό χωρίς να υπάρξουν ξανά βλάβες. Υπάρχουν βέβαια και αυτές οι περιπτώσεις που παρά τη θεραπεία οι βλάβες ξαναεμφανίζονται είτε οι ίδιες είτε καινούριες. Δεν υπάρχει πάντως κάποιο φάρμακο ή άλλη θεραπεία που να σκοτώνει τον ιό. Η θεραπεία είναι συμπτωματική και αφορά την αφαίρεση των οξυτενών κονδυλωμάτων και των δυσπλασιών στον τράχηλο με τις ακόλουθες τεχνικές:

  • Laser
  • Καυτηριασμός
  • Κρυοπηξία
  • Χειρουργική εξαίρεση

Η μέθοδος αποφασίζεται ανάλογα με τα συμπτώματα, τον βαθμό επέκτασης της νόσου και τον βαθμό δυσπλασίας που έχει δημιουργηθεί.

Μπορεί το τεστ Παπανικολάου να βγει αρνητικό και παρ’ όλα αυτά να έχω τον ιό;

Το τεστ Παπανικολάου μπορεί να εξασφαλίσει διάγνωση του ιού περίπου στο 90% των περιπτώσεων, ενώ μπορεί να ανιχνεύσει εγκαίρως τις βλάβες-δυσπλασίες που μπορεί να προκληθούν στον τράχηλο της μήτρας εξαιτίας του. Βέβαια σημασία έχει και ο τρόπος και ο άνθρωπος που κάνει τη λήψη του τεστ. Αν αυτό βγει αρνητικό, αλλά ο γιατρός υποψιάζεται ότι υπάρχει μόλυνση, μπορεί να προτείνει μια εξέταση που ονομάζεται κολποσκόπηση. Με αυτή ο γιατρός παρατηρεί το αιδοίο, τον κόλπο και τον τράχηλο μ’ έναν «μεγεθυντικό φακό», το κολποσκόπιο, άρα μπορεί να δει καλύτερα τις βλάβες. Κατά την εξέταση ο τράχηλος εμποτίζεται μ’ ένα ειδικό υγρό που βοηθάει τον γιατρό να αναγνωρίσει τις βλάβες και να πάρει βιοψίες όπου κρίνει απαραίτητο.

Τι πρέπει να προσέχω κατά την περίοδο της θεραπείας;

Κατά την περίοδο της θεραπείας θα πρέπει να προσέχετε πολύ τις σεξουαλικές επαφές αλλά και τις μεθόδους αποτρίχωσης. Επιπλέον, θα πρέπει να τηρείτε με μεγάλη προσοχή τις όποιες οδηγίες σας έχει δώσει ο γυναικολόγος που σας παρακολουθεί.

Μπορώ να κολλήσω κονδυλώματα από την τουαλέτα;

Ο ιός HPV μεταδίδεται με απευθείας επαφή με τη προσβεβλημένη περιοχή, γι’ αυτό και θεωρείται σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα. Δηλαδή με οποιαδήποτε σεξουαλική πρακτική μπορεί να υπάρξει μετάδοση του ιού και να κολλήσει οποιοδήποτε μέρος του σώματος έρθει σε επαφή με το μολυσμένο σημείο του συντρόφου. Δεν κολλάει όμως από την τουαλέτα, τα φιλιά στο στόμα, την κοινή χρήση μαγειρικών σκευών, ούτε από την πισίνα ή την μπανιέρα.

Υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης με τον στοματικό έρωτα;

Ναι, όταν δεν χρησιμοποιείται προφυλακτικό. Μάλιστα έχει αποδειχθεί ότι ο ιός μπορεί να ευθύνεται για εκδήλωση καρκίνου σε περιοχές όπως ο λάρυγγας, ο φάρυγγας και η στοματική κοιλότητα. Πρόσφατες μελέτες ανεβάζουν την αύξηση των καρκίνων στη στοματοφαρυγγική κοιλότητα τα τελευταία χρόνια στο 40%.

Αν έχω δερματικά κονδυλώματα, υπάρχει περίπτωση να νοσήσω με καρκίνο;

Τα δερματικά κονδυλώματα είναι στελέχη του ιού HPV χαμηλού κινδύνου, δηλαδή στελέχη που δεν είναι καρκινογόνα. Πρακτικά δεν κινδυνεύει κάποιος να πάθει καρκίνο από δερματικά κονδυλώματα. Ωστόσο, συστήνεται ενδελεχής έλεγχος διότι μαζί με τα στελέχη χαμηλού κινδύνου του ιού, μπορεί να συνυπάρχουν και στελέχη υψηλού κινδύνου του HPV, τα οποία ενδέχεται να προκαλέσουν καρκίνο (π.χ. τραχήλου της μήτρας, πρωκτού).

Αφήνουν σημάδια οι βλάβες από τα δερματικά κονδυλώματα;

Όταν η θεραπεία της συγκεκριμένης βλάβης πραγματοποιείται με τη μέθοδο εξάχνωσης, ανώδυνα, αναίμακτα, χωρίς τομή και ράμμα με υπερπαλμικό CO2 laser, δεν αφήνει σημάδια.

Υπάρχει περίπτωση να πάνε σ’ άλλο μέρος του σώματός μου;

Τα κονδυλώματα μπορούν να μεταδοθούν σε διάφορα μέρη του σώματος που έρχονται σε επαφή άμεσα η έμμεσα με υπάρχουσες εστίες μόλυνσης.

Αν ο σύντροφός μου έχει τον ιό, είναι βέβαιο ότι θα κολλήσω;

Αν έχεις την υποψία ότι ο σύντροφός σου έχει κονδυλώματα, θα πρέπει να απευθυνθεί στον ειδικό (για τον άντρα είναι ο δερματολόγος-αφροδισιολόγος), ο οποίος μπορεί να του κάνει τη λεγόμενη πεοσκόπηση, κάτι αντίστοιχο με την κολποσκόπηση και να του προτείνει την κατάλληλη θεραπεία. Αν γίνει αυτό, ο κίνδυνος μετάδοσης μειώνεται αισθητά. Αλλά σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να αμελείς να παίρνεις όλα τα μέτρα προφύλαξης και προστασίας και να ελέγχεσαι περιοδικά.

Ποια μέθοδος αποτρίχωσης είναι η ασφαλέστερη;

Το ξύρισμα των περιγεννητικών περιοχών αρκετά συχνά προξενεί αμυχές αλλά και η αποτρίχωση με κερί προξενεί μικροτραυματισμούς, με αποτέλεσμα τη δημιουργία εστιών πιθανής εισόδου του ιού. Η αποτρίχωση με LASER, αντιθέτως, καθόλου δεν νοείται ως επιβαρυντικός παράγοντας, εάν βέβαια εφαρμόζεται σωστά. Παραμένει η ασφαλέστερη θεραπεία αποτρίχωσης, κατά τη μεταθεραπευτική περίοδο των κονδυλωμάτων. Είναι και απαραίτητη για να μένει η περιγεννητική περιοχή αποτριχωμένη, ώστε να επιτρέπει εύκολα την αυτοεξέταση, για την έγκαιρη εντόπιση βλαβών.

Το εμβόλιο είναι μόνο για τα νέα κορίτσια;

Το εμβόλιο μπήκε και στην Ελλάδα στο πρόγραμμα του βασικού εμβολιασμού για κορίτσια από 12 μέχρι και 26 ετών. Πρόκειται για μία βασική ασπίδα στην προστασία από τον ιό HPV με ποσοστό προστασίας που φθάνει το 90%. Στη χώρα μας κυκλοφορούν δύο τύποι εμβολίων.

Είμαι απόλυτα ασφαλής αν έχω κάνει το εμβόλιο;

Όχι, γιατί το εμβόλιο εξασφαλίζει προστασία μόνο από κάποια στελέχη του ιού και συγκεκριμένα τους ορότυπους 6,11,16 και 18 που είναι τα πιο «επιθετικά» και ευθύνονται για το 70% των περιπτώσεων καρκίνου.

Αν έχω εμβολιαστεί χρειάζεται να επαναλαμβάνω το τεστ Παπ;

Ο έλεγχος με τεστ Παπανικολάου πρέπει να συνεχιστεί κανονικά μια φορά τον χρόνο επειδή όπως αναφέραμε ήδη το εμβόλιο προσφέρει προστασία 70%. Όμως για την έγκαιρη διάγνωση βλαβών για τις οποίες ο εμβολιασμός δεν προσφέρει κάλυψη πρέπει να γίνεται η επισκόπηση και τεστ Παπ.

Αν έχω ήδη κονδυλώματα μπορεί να ξανακολλήσω;

Ο ιός HPV έχει 100 διαφορετικά στελέχη. Επομένως, αν συνεχίζεις και εφαρμόζεις επικίνδυνες τακτικές στο σεξ είναι δυνατόν να κολλήσεις ένα ακόμα στέλεχος του ιού. Για παράδειγμα, μπορεί ο τράχηλος να έχει προσβληθεί από περισσότερα από ένα στελέχη του ιού ή μπορεί μια ασθενής να εμφανίζει και οξυτενή κονδυλώματα και HPV λοίμωξη ή δυσπλασία στον τράχηλό της.

Μπορεί ο ιός να απειλήσει τη γονιμότητά μου ή μία εγκυμοσύνη;

Ο ιός HPV δεν απειλεί τη γονιμότητα μιας γυναίκας παρά μόνο αν δεν διαγνωστεί έγκαιρα και η βλάβη έχει προχωρήσει σε κακοήθεια, οπότε επηρεάζεται όλο το αναπαραγωγικό σύστημα της γυναίκας. Σε μια γυναίκα φορέα του ιού η εγκυμοσύνη μπορεί να προχωρήσει κανονικά χωρίς να υπάρχει κίνδυνος να μεταδώσει τον ιό στο παιδί κατά την κύηση. Κατά τη διάρκεια του τοκετού όμως υπάρχει ο κίνδυνος κατά 4% μετάδοσης του ιού στο παιδί και η εμφάνιση, στα πρώτα χρόνια της ζωής του, θηλωμάτων στον λάρυγγα. Επομένως, ο τρόπος τοκετού πρέπει να συζητηθεί ανάμεσα στην επίτοκο και τον γιατρό και αφού εξηγηθούν όλες οι πιθανές επιπλοκές, να αποφασιστεί η κατάλληλη μέθοδος.

Μετά από θεραπεία των αλλοιώσεων υπάρχει περίπτωση να επαναμολυνθώ από τον σύντροφό μου;

Κατ’ αρχάς, θα πρέπει να γίνει σαφές ότι η «θεραπεία» των HPV-αλλοιώσεων, ιδιαίτερα όταν δημιουργούνταικονδυλώματα, δεν είναι πάντα εξασφαλισμένη, ανεξάρτητα αν αμέσως μετά δεν διαπιστώνονται κλινικές αλλοιώσεις. Κι αυτό διότι συχνά οι ιστοί που περιβάλλουν τη βλάβη (καταστραφείσα) συνεχίζουν να εμπεριέχουν τον ιό και έτσι τα νεοεμφανιζόμενα κονδυλώματα δεν οφείλονται σε επαναμόλυνση αλλά σε καθυστερημένη εκδήλωση.

Εξάλλου, μετά από συχνή επαφή του οργανισμού – ξενιστή μ’ ένα και το ίδιο στέλεχος του ιού, έχει ενεργοποιηθεί ο ανοσιακός μηχανισμός του πρώτου απέναντι στα αντιγόνα του δεύτερου και η ανοσιακή απάντηση δεν επηρεάζεται από τη συνεχή επαφή με τα ίδια ιικά αντιγόνα.

Άρα μπορεί να εμφανιστούν καινούργια κονδυλώματα, τα οποία δεν οφείλονται σε μόλυνση από τον σύντροφό σας, αλλά σε καθυστερημένη ανάπτυξη εμφάνισης του κονδυλώματος.

Υπάρχει εξέταση που δείχνει ότι έχω «απαλλαγεί» πλήρως;

Μετά από πλήρη αφαιρετική θεραπεία προκαρκινωματωδών αλλοιώσεων του τραχήλου έχει πιστοποιηθεί η μη δυνατότητα κλινικής ανίχνευσης του ιικού DNA ήδη κατά το πρώτο τρίμηνο μετά την επέμβαση –το αρνητικό αυτό «HPV-τεστ» θεωρείται και ως ενδεικτικό επιτυχίας της θεραπείας. Η απουσία ανίχνευσης του ιού στις περισσότερες από αυτές τις γυναίκες παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα, ανεξάρτητα του ότι επαναρχίζουν οι σεξουαλικές επαφές με τον ίδιο (και πιθανόν φορέα του ίδιου ιικού στελέχους) ή άλλον (και πιθανόν φορέα άλλου ιικού στελέχους) σύντροφο. Η κατά κάποιον τρόπο «προστασία» των γυναικών αυτών οφείλεται στην όλη διαδικασία ιστικής επούλωσης του τραύματος, μετά την αφαίρεση του αλλοιωμένου τμήματος του τραχήλου και στην τοπική ενεργοποίηση του ανοσιακού μηχανισμού.

Καρκίνος τραχήλου: Ποιο εμβόλιο να επιλέξω;

Τα νέα εμβόλια κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας έρχονται για να σώσουν ζωές, μιας και η νόσος αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου στις γυναίκες. Επιπλέον, αποκλείει τη μετάδοση και εμφάνιση κονδυλωμάτων από το γενετικό σύστημα της γυναίκας, βελτιώνοντας άμεσα την ποιότητα ζωής.

Το Gardasil περιέχει (προφυλάσσει από) 4 Υπό-τύπους HPV:

  • Oι τύποι 16 και 18 προκαλούν το 75% των καρκίνων του τραχήλου στην Ευρώπη.
  • Οι τύποι 6 και 11 ευθύνονται για το 90% των γεννητικών κονδυλωμάτων.
  • Τέλος, το Cervarix που περιέχει (προφυλάσσει από) 2 Υπό-τύπους HPV τον 16 και τον 18.

Για περισσότερες πληροφορίες και για να κλείσετε το δικό σας ραντεβού διάγνωσης και θεραπείας, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε με τον εξειδικευμένο Γυναικολόγο Δρ. Ιωάννη Βασιλόπουλο.