Εξωσωματική γονιμοποίηση: Οι φόβοι των γυναικών για τα φάρμακα γονιμότητας και τι πραγματικά ισχύει
Η απόφαση για την απόκτηση παιδιού μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης φέρνει μαζί της μία ελπίδα για τους μελλοντικούς γονείς, αλλά πολλά υπογόνιμα ζευγάρια εξακολουθούν να εκφράζουν φόβους και αγωνίες για τυχόν επιπτώσεις από τα φάρμακα και τις ορμόνες.
Όπως αναφέρει ο μαιευτήρας-χειρουργός γυναικολόγος Δρ. Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος, MD, MSc, ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή και ιδρυτικό μέλος του Institute of Life-ΙΑΣΩ, η θεραπεία γονιμότητας είναι μία περίοδος υψηλού στρες και συναισθηματικού κόστους και για τους δύο συντρόφους.
Οι γυναίκες, όχι μόνο έχουν να “διαχειριστούν” τις ορμόνες τους, αλλά πρέπει επίσης να διαχειριστούν τις ελπίδες και τους φόβους που φυσιολογικά αναδύονται από τη διαδικασία. Και μην ξεχνάμε ότι οι γυναίκες που καταφεύγουν στη θεραπεία γονιμότητας, έχουν ήδη χαμηλά συναισθηματικά αποθέματα.
Παράλληλα, θα ακούσουν ή θα διαβάσουν μύθους και δοξασίες που δεν ισχύουν, σχετικά με τα φάρμακα γονιμότητας και την ασφάλεια της υγείας τόσο της δικής τους όσο και του εμβρύου.
Η πραγματικότητα είναι ότι η θεραπεία γονιμότητας είναι δύσκολη αλλά ασφαλής και το αποτέλεσμα στο τέλος της διαδρομής, αξίζει.
Γιατί η θεραπεία γονιμότητας είναι δύσκολη;
Αναμφισβήτητα, η όλη διαδικασία της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής είναι άβολη, εξαντλητική και χρονοβόρα, ενώ το άγχος και ο φόβος για την έκβαση της προσπάθειας, εντείνουν μία ήδη επιβαρυμένη συναισθηματικά και σωματικά κατάσταση.
Τι φοβούνται οι υποψήφιοι γονείς;
Οι ανησυχίες των γονιών εστιάζονται κυρίως στο αν θα έχει επιτυχία η εξωσωματική γονιμοποίηση, αν επηρεάζεται η υγεία του μωρού από την διαδικασία και αν τα φάρμακα γονιμότητας προκαλούν βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στο έμβρυο και την μέλλουσα μητέρα.
Η εκτίμηση του ποσοστού επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι πλέον εξατομικευμένη, αφού καμία γυναίκα δεν είναι ίδια με μία άλλη. Στην όλη διαδικασία υπεισέρχονται πολλοί παράγοντες, όπως η ηλικία, η ποιότητα των ωαρίων, η αιτία της υπογονιμότητας και βέβαια η επάρκεια και η τεχνολογική δυνατότητα του κέντρου εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Αναρίθμητες μελέτες, που διεξάγονται εδώ και πάρα πολλά χρόνια, καταλήγουν όλες στο καθησυχαστικό συμπέρασμα ότι ο κίνδυνος γενετικών ανωμαλιών στο έμβρυο δεν αυξάνεται με την εξωσωματική γονιμοποίηση.
Παράλληλα, θα πρέπει οι γονείς να γνωρίζουν ότι ο εξονυχιστικός έλεγχος που γίνεται κατά την προεμφυτευτική διάγνωση, μειώνει σημαντικά τις πιθανότητες ελαττωματικών γονιδίων και γενετικών προβλημάτων.
Τα φάρμακα γονιμότητας
Κατά την εξωσωματική γονιμοποίηση, χορηγούνται φάρμακα προκειμένου να ενισχύσουν και να επιταχύνουν την ανάπτυξη ωαρίων. Τα φάρμακα αυτά, τα οποία είναι ορμόνες, βοηθούν στο να συντελεστεί το θαύμα της ζωής.
Πρόκειται για τις ίδιες ορμόνες που παράγει φυσιολογικά το σώμα, απλά σε λίγο μεγαλύτερη δόση. Σήμερα η χορήγηση των ορμονών γίνεται σε εξατομικευμένες δόσεις, ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε γυναίκας, με αποτέλεσμα να ελαχιστοποιούνται – ακόμα και να μηδενίζονται – οι τυχόν ανεπιθύμητες ενέργειες.
Μείωση ωαρίων
Ωστόσο, πολλές γυναίκες ανησυχούν για τα αποθέματα των ωοθηκών τους και πως με τη διαδικασία ανάκτησης ωαρίων κατά τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης, θα χαθούν πολλά ωάρια, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρη εμμηνόπαυση. Αυτό, όμως, δεν είναι αληθές.
Κατά τη διάρκεια του έμμηνου κύκλου, μία γυναίκα χάνει περίπου 1.000 ωάρια και μόνο ένα ή δύο από αυτά θα ωριμάσουν και θα μπορούν να γονιμοποιηθούν. Οι ορμόνες που χορηγούνται, διεγείρουν τις ωοθήκες, έτσι ώστε να ωριμάσουν περισσότερα από 1 ή 2 ωάρια.
Το απόθεμα ωαρίων, δεν εξαντλείται κατά τη διέγερση των ωοθηκών, επειδή δεν αφαιρούνται περισσότερα ωάρια από όσα θα χάνονταν κατά την περίοδο με φυσικό τρόπο.
Επομένως, η γυναίκα δεν χάνει πολλά περισσότερα ωάρια με την εξωσωματική γονιμοποίηση, από όσα θα έχανε έτσι κι αλλιώς σε έναν φυσικό κύκλο, ούτε πρόκειται να προκληθεί πρώιμη εμμηνόπαυση με την εξωσωματική γονιμοποίηση.
Ορμόνες και καρκίνος
Επιπλέον, πολλές γυναίκες ακόμα και σήμερα εξακολουθούν να ανησυχούν για αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών, λόγω της διέγερσης ωοθηκών που προκαλούν τα συγκεκριμένα φάρμακα.
Ωστόσο, μελέτες έχουν δείξει ότι δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι τα φάρμακα γονιμότητας προκαλούν καρκίνο. Μία από τις μεγαλύτερες έρευνες που έχουν γίνει για το θέμα αυτό, από την Αμερικανική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής (ASRM) έδειξε ότι κάποιες μεμονωμένες μελέτες που διατύπωσαν αυτόν τον προβληματισμό είχαν μεθοδολογικούς περιορισμούς και δεν είχαν λάβει υπόψιν τους προσωπικούς παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου σε ένα άτομο. Η παχυσαρκία, π.χ., αυξάνει τον κίνδυνο υπογονιμότητας και καρκίνου. Επομένως, ένα άτομο που λαμβάνει φάρμακα κατά τη διάρκεια της θεραπείας, θα μπορούσε ήδη να διατρέχει κίνδυνο καρκίνου, λόγω άλλων περιστάσεων. Από την άλλη, υπάρχουν ενδείξεις ότι η εγκυμοσύνη μειώνει πραγματικά τον κίνδυνο ορισμένων μορφών καρκίνου και έτσι η λήψη φαρμάκων για την επίτευξη εγκυμοσύνης μπορεί πραγματικά να μειώσει τον κίνδυνο σε κάποιες γυναίκες.
Η μοναδική συσχέτιση που μπορεί να υπάρξει αναφέρεται στη γυναίκα που γονιδιακά έχει προδιάθεση να εμφανίσει καρκίνο του μαστού και με τη χρήση φαρμάκων μπορεί να το εμφανίσει 2,3 έτη νωρίτερα από την χρονική περίοδο που έτσι κ αλλιώς θα εμφανιζόταν.
Το Σύνδρομο Υπερδιέγερσης Ωοθηκών
Το σύνδρομο υπερδιέγερσης των ωοθηκών (OHSS) είναι η υπερβολική απόκριση του οργανισμού στη λήψη των φαρμάκων (ειδικά των ενέσιμων γοναδοτροπινών) που χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη των ωαρίων. Παλαιότερα, το Σύνδρομο αυτό ήταν μία από τις βασικές παρενέργειες των φαρμάκων, αλλά πλέον καταγράφονται ελάχιστες περιπτώσεις, αφού οι γιατροί έχουν τη δυνατότητα να το προλάβουν, να το ελέγξουν και να το αντιμετωπίσουν.
Οι διακυμάνσεις της διάθεσης
Η θεραπεία γονιμότητας είναι μία όμορφη αλλά και δύσκολη περίοδος. Από τη μία η ελπίδα και η αισιοδοξία και από την άλλη το άγχος και η απαισιοδοξία. Οι γυναίκες μπορεί να νιώθουν και τα δύο συναισθήματα με το άγχος να είναι παρόν και στις δύο καταστάσεις.
Ωστόσο, οι εναλλαγές της διάθεσης είναι αναμενόμενες και στην πραγματικότητα η όλη διαδικασία είναι για γερά νεύρα!
Αύξηση του βάρους
Δεν είναι λίγες οι γυναίκες που φοβούνται ότι η ορμονική θεραπεία θα έχει επίπτωση στο σώμα τους, με αύξηση του βάρους και του λίπους. Η ανησυχία τους είναι δικαιολογημένη, αλλά και σε αυτή την περίπτωση, το πρόβλημα της κατακράτησης υγρών από τη χορήγηση των ορμονών είναι προσωρινό. Μόλις σταματήσει η θεραπεία, οι ορμόνες μεταβολίζονται και αποβάλλονται αμέσως από τον οργανισμό, χωρίς μακροχρόνιες επιπτώσεις.
Οι φόβοι, οι ανησυχίες και οι αγωνίες των γυναικών που ξεκινούν το ταξίδι της μητρότητας μέσω της εξωσωματικής γονιμότητας, είναι απολύτως κατανοητοί και σεβαστοί, τονίζει ο κ. Ι. Βασιλόπουλος, προσθέτοντας ότι η όλη διαδικασία είναι απολύτως διαχειρίσιμη, ειδικά όταν ο γιατρός στέκεται στο πλευρό των υποψήφιων γονιών και αναλύει κάθε βήμα, κάθε στάδιο και κάθε πτυχή της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για μία ασφαλή και επιτυχημένη διαδρομή.